دینام ماشین یا اصطلاحا alternator به عنوان یک قطعه مهم در سیستم برق ماشین عهده دار تبدیل انرژی مکانیکی به انرژی الکتریکی است و شارژ باتری و تامین انرژی برای سیستم‌های مختلف ماشین از سری کارکردهایش محسوب می‌شود. این جزء از سیستم خودرو به صورت مستقیم، برق را به باتری منتقل می‌کند تا باتری توانایی تامین همه قسمت های خودرو را داشته باشد.
اگر بخواهیم درباره شکل ظاهری دینام بگوییم باید به استوانه‌ای با بدنه آلومینیومی همراه با یک تسمه شیاری با فواصل منظم اشاره کنیم.
دینام ماشین از بخش‌های مختلفی تشکیل شده که هر کدام یک‌سری از وظایف خاص، برای تبدیل انرژی را انجام می‌دهند. در ادامه این مقاله از پرتوناب الکترونیک به معرفی اجزای مختلف دینام و چند روش از تست دینام و سلامت آن می‌پردازیم.
انواع دینام
اگر بخواهیم برای دینام دسته‌بندی مجزایی در نظر بگیریم باید آن‌ها را به دو نوع ، دسته‌بندی کنیم که یکی از آن‌ها دو زغال و دیگری سه زغال است و برخی اجزای تشکیل دهنده دینام دو زغال و سه زغال هم به دو دسته سه قرقره و یک قرقره تقسیم‌بندی می‌شوند.
معرفی اجزای دینام ماشین
روتور و استاتور
روتور بخشی از یک دستگاه دینام است که از کلمه rotating یا همان چرخان گرفته شده است. استاتور قسمت ثابت موتور است و روتور همان‌طور که از نامش پیداست درون استاتور در حال چرخش است. استاتور معمولا از چند لایه فلزی ساخته شده که به شکل یک استوانه تو خالی به هم متصل شده اند. روی این استوانه شیارهایی وجود دارد که سیم پیچ‌ها درون آن به نوعی جاسازی می‌شوند. با وجود این سیم‌ها جریان سیم‌های مثبت و منفی باهم ادغام شده و این بخش از دینام شروع به کارکردن می‌کند. هر کدام از سیم پیچ‌ها همراه با یک آهنربای مغناطیسی به منبع الکتریکی متصل می‌شوند.
تنظیم کننده ولتاژ یا همان آفتامات
آفتامات ، قسمتی از دینام است که ولتاژ تولید شده را کنترل می‌کند. این دستگاه برای جلوگیری از آسیب دیدن سیستم‌های الکترونیکی خودرو، روی دینام نصب می‌شود. بدون وجود تنظیم کننده ولتاژ که همان آفتامات است ممکن است ولتاژ ورودی بیش از حد زیاد شود و موجب آسیب دیدن سیستم‌های الکترونیکی خودرو شود. برای جلوگیری از آسیب‌هایی که بیان شد رگولاتور به‌صورت خطی عمل می‌کند.
زغال دینام ماشین
همان‌طور که قبل‌تر اشاره کردیم دینام‌ها از لحاظ دو زغال یا سه زغال بودن باهم متفاوتند اما اگر بخواهیم از نحوه کا ذغال‌ها بگوییم این قطعات مسئولیت جمع کردن الکترون را بر عهده دارند و در محفظه مخصوصی که در دینام طراحی شده جایگذاری می‌شوند و هم‌چنین چند وقت یک‌بار نیاز به تعویض در زمان‌های مختلف دارند.
دیود دینام
با توجه به این‌که برق خروجی از دینام به دلیل اختلاف فاز به صورت متناوت یا همان AC سر سیم‌های استاتور ممکن است دینام را با مشکل مواجه کند چرا که همراه بااین جریان الکتریکی متناوب ، باتری برای شارژشدن به جریان مستقیم نیاز دارد به همین خاطر وجود این دستگاه باعث می‌شود که برق متناوب به برق مستقیم اصطلاحاDC تبدیل کند.
مرجع خرید با کیفیت‌ترین کویل احتراق خودرو
انواع تست دینام
تست دینام با چراغ های ماشین
در استفاده از این روش که یکی از آسان‌ترین روش‌های تست دینام به شمار می‌رود، ابتدا باید چراغ جلوی ماشین را روشن کرده و به شدت روشنایی توجه کرد. بعد از سنجش میزان نور، در مرحله بعد باید استارت زد و دوباره میزان روشنایی را سنجید. اگر بعد از روشن شدن ماشین، لامپ کم نور شد یعنی چراغ‌ها از برق باتری استفاده کرده و به احتمال زیاد نیاز به تعمیر یا تعویض دینام وجود دارد.
تست دینام بدون دستگاه
این روش بیشتر به درد کسانی می‌خورد که هیچ دسترسی خاصی به انواع تجهیزات ندارند اما می‌خواهند از وضعیت سلامت دینام خود آگاهی داشته‌باشند. در قدم اول، می‌توانید کاپوت ماشین را بالا بزنید و از نحوه قرارگیری درست تسمه در مکان موردنظر اطمینان حاصل کنید. روش دیگری برای تست دینام به‌صورت فوری، این است که از سلامتی موتور ماشین اطمینان حاصل کنید چرا که اگر دینام مشکل پیدا کند، صدای موتور خودرو نیز تغییر پیدا می‌کند.
تست دینام با برداشتن سرباتری ماشین
برای امتحان کردن این روش ابتدا باید کابل مثبت را از باتری جدا کرده، ولت متر را به‌صورت متوالی و سری بین کابل و قطب مثبت قرار دهید. اگر در همین حالت ولت متر عمل کرد و نمایش ولتاژ اتنفاق افتاد نشان از وجود کابل سالم است و در حالت بعدی همین روش را برای کابل منفی انجام دهید.
هشدار : در امتحان کردن این روش باید به این نکته توجه کرد که درر هنگام جدا کردن کابل از باتری هیچ وسیله برقی‌ای روشن نباشد چرا که باعث سوختگی خواهدشد.
تست دینام با ولت متر
در این روش در صورت برخورداری از ولت متر می‌توانید قطب‌های باتری را چک کنید با استفاده از دستور العمل‌های ولت‌سنج وقتی ماشین خاموش است ولت‌متر باید نشان‌گر عدد 12 باشد و در حالت بعد وقتی ماشین روشن بود بدون به‌کارگیری لوازمی مثل رادیو و در صورت خاموش بودنش ولت‌متر باید عدد 14/5 را نشان دهد . در مرحله آخر در صورت روشن بودن همه لوازم خودرو، باید توجه کنید که میزان ولتاژ باتری 13 یا حتی بیشتر باشد.
تست دینام با استفاده از دستگاه مخصوص
در این روش تست دینام توسط دستگاه تست مخصوص دینام اتفاق می‌افتد، این دستگاه بااستفاده از افزایش بار مرحله‌ای و تست راندمان مرحله‌ای موتور ماشین تست خود را انجام می‌دهد و با این روش کاربر را از سالم بودن دینام مطلع می‌کند.
سخن آخر
پس تا این‌جا متوجه شدیم دینام یک ماشین الکتریکی است که به منظور تولید جریان برق از انرژی مکانیکی استفاده می‌شود هم‌چنین مکانیزم کار دینام به این صورت است که با حرکت مکانیکی روتور، القای الکترومغناطیسی در سیم‌پیچ‌ها را ایجاد می‌کند و در نتیجه جریان الکتریکی تولید می‌شود. بسته به نوع دینام و کاربرد آن، طراحی و ساختار آن متفاوت است.