برای اینکه خودروها بهترین عملکرد را داشته باشد و قطعات مختلف در آن‌ها بدون اینکه خراب شوند، وظیفه خود را انجام دهند از سنسورهای گوناگونی استفاده می‌شود. سنسور دمای آب نقش مهمی در موتور خودرو و خنک‌سازی به‌موقع آن دارد.
احتراق سوخت در موتور خودرو باعث ایجاد گرمای بسیار زیادی می‌شود، از همین‌رو از مایع‌های خنک‌کننده برای کاهش دمای موتور استفاده می‌شود. آب موجود در داخل رادیات خودرو به وسیله واترپمپ در اطراف موتور به حرکت در آمده و دمای موتور خودرو را کاهش می‌دهد.
سنسور دمای آب چیست؟
سنسور دمای آب (Coolant Temperature Sensor) یک حسگر حرارتی است که وظیفه کنترل دمای آب رادیات خودرو را بر عهده دارد. اگر این سنسور به درستی عمل نکند آب موجود در رادیات امکان خنک‌سازی موتور را نداشته و در عملکرد خودرو اختلال ایجاد می‌شود.
آشنایی با چگونگی عملکرد سنسور دمای آب
سنسورهای مورد استفاده در خودروها بر پایه اصول علم فیزیک عمل می‌کنند. سنسور آب یک مقاومت الکتریکی است، زمانی که دمای آب از یک حد آستانه مشخص بالاتر می‌رود یک پالس به ECU خودرو ارسال می‌شود.
سنسور دمای آب خودرو با روشن شدن موتور یک ولتاژ مشخص دریافت می‌کند و زمانی که دمای آب به هر دلیل افزایش پیدا کند، این موضوع تغییر کرده و اطلاعات لازم را به کامپیوتر مرکزی خودرو ارسال می‌کند.
کامپیوتر خودرو یا همان ECU با دریافت هشدار افزایش دما، دور فن را افزایش می‌دهد تا حرارت آب کاهش پیدا کند. همچنین کامپیوتر مرکزی خودرو با توجه به گرمای آب که اطلاعات آن را از سنسور حرارتی دریافت کرده به تنظیم پاشش بنزین توسط سوزن انژکتور می‌پردازد تا دمای موتور بیش از حد افزایش پیدا نکند.
وظیفه سنسور دمای آب در خودرو چیست؟
این حسگر وظیفه کنترل دمای آب را در خودرو بر عهده دارد. کامپیوتر خودرو از این سنسور برای تنظیم عملکرد موتور استفاده می‌کند. همچنین در صورتی که دمای آب به‌طور ناگهانی و غیرقابل کنترلی افزایش پیدا کند، آلارم لازم بر روی داشبورد فرمان ایجاد شده تا راننده خودرو اقدام متناسبی را انجام دهد. به‌طور کلی سنسور آب وظایف زیر را انجام می‌دهد:
- ایجاد حالت ساسات هنگام روشن شدن خودرو در صورت سرد بودن موتور؛
- تنظیم زمان پاشش سوخت و آدوانس جرقه؛
- فعال‌سازی فن سیستم خنک‌کننده؛
- انتقال دمای آب به پشت آمپر؛
- فراهم کردن سوخت زیادتر برای حالت ساسات تا خودرو سریع روشن شود؛
- تنظیم دور موتور برای کنترل حرارت.
علائم خرابی سنسور آب
همانطور که گفتیم سنسورهای دمای آب در خودروهای مختلف نقش کلیدی بر عهده دارند و خراب شدن آن موجب آسیب جدی به موتور می‌شود. به همین دلیل رانندگان باید قبل از حرکت وضعیت سنسور را بررسی کنند و به نشانه‌های زیر توجه جدی داشته باشند:
- اگر با استارت زدن خودرو تغییری در آمپر دمای آب بر روی داشبورد فرمان مشاهده نمی‌شود یا عدد درستی نمایش داده نمی‌شود، بهتر است به بررسی عملکرد سنسور دمای آب بپردازید؛
- اگر فن خودرو روشن نمی‌شود یا فن هرگز متوقف نمی‌شود، نشانه ایراد فنی در سنسور دمای آب است و باید هرچه سریعتر به تعمیرگاه مراجعه شود؛
- در مواردی ممکن است دمای آب رادیات به شدت افزایش پیدا کند و به اصطلاح ماشین جوش بیاورد، در چنین شرایطی باعث به بررسی عملکرد سنسور پرداخت؛
- اگر مصرف سوخت خودرو به‌صورت ناگهانی افزایش پیدا کرد، باید به بررسی حسگر و عملکرد آن بپردازید. زیرا درست عمل نکردن سنسور دمای آب در خودرو باعث ایجاد مشکل در انژکتور و افزایش مصرف سوخت می‌شود؛
- روشن شدن چراغ حسگر، خروج دود سیاه از اگزوز، ریپ زدن و گاز خوردن متوالی موتور همه نشانه‌هایی از ایراد فنی در حسگر دمای آب در خودرو هستند.
روش تست سلامت سنسور آب
برای کنترل سلامت سنسور دمای آب، بایستی آن را از روی خودرو برداشته و اهم‌متر را به دو سر آن متصل کرد و سپس سنسور را در ظرف آب گرم قرار داد. پس از چند دقیقه، سنسور را از ظرف خارج کرده و در دست گرفته تا به دمای بدن (حدود ۴۰ درجه) برسد. در چنین شرایی اهم‌متر باید مقاومتی برابر 1.15 کیلواهم را نشان دهد.
همچنین در دستگاه دیاگ اگر میزان حرارت -40 درجه نشان داده شود به معنای خرابی سنسور دمای آب است.
انواع سنسور دمای آب
سنسورهای دمای آب در خودروها دارای دو نوع اصلی هستند:
- سنسور NTC یا Negative Temperature Coefficient که در آن دو سنسور مقاومتی تعبیه شده است. سنسور اول به ECU متصل می‌شود و سنسور دوم به آمپر خودرو متصل است. در این نوع از سنسورها با کاهش دما، مقاومت افزایش می‌یابد و با افزایش دما، مقاومت کم می‌شود؛
- سنسور PTC یا Positive Temperature Coefficient که مشابه سنسور NTC است، با این تفاوت که با بالا رفتن دما، مقاومت افزایش پیدا کرده و با کاهش دما، مقاومت کم می‌شود.
البته باید توجه داشت که در خودروهای پژو مدل ۴۰۵، پارس و سمند 3 سنسور دمای آب وجود دارد:
- سنسور با رنگ قهوه‌ای برای کنترل فن استفاده می‌شود؛
- سنسور با رنگ سبز که برای اتصال به ECU (کامپیوتر خودرو) است؛
- سنسوری با رنگ آبی که برای اتصال پشت آمپر است.
در پراید با توجه به نبود فن شاهد دو سنسور هستیم. در پژو 206 و 207 یک سنسور وجود دارد، زیرا تمامی پارامترهای آمپر توسط BSI کنترل می‌شود.
محل نصب سنسور دمای آب در خودروها
این حسگر برای اینکه عملکرد درست و دقیقی داشته باشد باید در مسیر مایع خنک‌کننده در موتور قرار گیرد. به همین دلیل در اکثر خودروها محل نصب این سنسور بر روی محفظۀ ترموستات است.
نکات مهم درباره سنسور دمای آب
سنسورها قطعاتی هستند که برای عملکرد درست باید به نکاتی دربارۀ آن‌ها توجه کرد:
1- نگهداری سنسور دمای آب
با رعایت نکاتی طول عمر سنسور افزایش می‌یابد و از بروز مشکل جدی در خودرو جلوگیری می‌شود:
- با مشاهده علایم خرابی سنسور، خیلی سریع نسبت به تعمیر یا تعویض آن اقدام کنید؛
- با ریختن ضد یخ در فصول سرد سال در رادیات خودرو به طول عمر سنسور دمای آب کمک کرده و عملکرد آن را بهبود دهید؛
- در بازدیدهای دوره‌ای از خودرو حتما از تعمیرکاران مجاز بخواهید تا وضعیت حسگر را مورد بررسی قرار دهند.
2- خرید قطعه اصلی
در صورتی که قصد دارید سنسور حرارتی را تعویض کنید، به سراغ قطعات اصلی بروید. سنسورهای حرارتی غیراستاندارد شاید در وهلۀ اول هزینه کمتری داشته باشند، اما طول عمر کم آن‌ها باعث افزایش هزینه‌های شما در درازمدت خواهد شد.
3- تعویض به موقع
اگر سنسور دمای آب داشتن مشکل دچار مشکلی بود خیلی سریع آن را تعویض کنید، در غیراین‌صورت ممکن است صدمات شدیدتری به موتور خودرو وارد می‌شود.
4- هزینه تعویض سنسور خودرو
هزینه‌هایی که تعمیرکاران برای تعویض حسگرهای دمای آب دریافت می‌کنند با توجه به نوع خودرو یا تعداد سنسور متغیر است. همچنین قیمت سنسور دمای آب با توجه به کیفیت و برند متفاوت خواهد بود.
حتما برای خرید سنسور و تعویض آن به فروشگاه‌ها و تعمیرکاران مجاز مراجعه کنید.
سخن پایانی
سنسور دمای آب، نقش مهمی در خنک‌سازی به‌موقع موتور خودرو دارد. این حسگر که به فشنگی خودرو نیز مشهور است، علاوه‌بر تاثیر بر روی مصرف سوخت، بر روی عملکرد و شتاب ماشین نیز اثر می‌گذارد.
در هنگام خرید سنسورهای آب به اصل بودن قطعه و برچسب اصالت کالا توجه کنید، زیرا استفاده از قطعات غیراصل موجب صدمه جدی به موتور و ایجاد هزینه‌های بیشتر برای شما خواهد شد.