آشنایی با سیستم تهویه مطبوع خودرو و نحوه عملکرد آن

بسیاری از ما هرگز به نحوه کار سیستم تهویه مطبوع خودرو فکر نمی کنیم تا زمانی که این سیستم تهویه از کار بیفتد؛ خصوصا در روزهای گرم تابستان. اما بهتر است بدانید این سیستم علاوه بر تابستان در زمستان و پاییز هم بسیار ضروری است. عملکرد سیستم تهویه ماشین، فرآیندی بسیار فنی است که به کارکردن تعدادی از قطعات با یکدیگر، متکی است.

وظیفه سیستم تهویه مطبوع خودرو چیست؟

سیستم تهویه مطبوع خودرو وظایف متعددی دارد که شامل ایجاد راحتی و آسایش برای سرنشینان خودرو است. وظایف اصلی این سیستم عبارتند از:

1. کنترل دما

   – خنک کردن هوا: در روزهای گرم تابستان، سیستم تهویه مطبوع هوای داخل کابین را خنک می‌کند.

   – گرم کردن هوا: در زمستان، این سیستم با کمک سیستم گرمایشی، هوای داخل خودرو را گرم می‌کند.

2. کنترل رطوبت

   – رطوبت‌زدایی: در روزهای بارانی یا مرطوب، سیستم تهویه مطبوع خودرو، رطوبت داخل کابین را کاهش می‌دهد تا شیشه‌ها بخار نگیرند و دید راننده بهبود یابد.

3. تهویه هوا

   – تأمین هوای تازه: این سیستم، هوای تازه را از بیرون به داخل کابین می‌آورد و هوای قدیمی و آلوده را به بیرون می‌فرستد.

   – تصفیه هوا: فیلترهای سیستم تهویه مطبوع، گرد و غبار، آلودگی‌ها و ذرات معلق در هوا را تصفیه می‌کنند و هوای پاک‌تری به داخل کابین می‌فرستند.

4. توزیع هوای مناسب

   – سیستم تهویه مطبوع هوای خنک یا گرم را به طور یکنواخت در سرتاسر کابین خودرو توزیع می‌کند، تا همه سرنشینان از شرایط مطبوع بهره‌مند شوند.

این وظایف کمک می‌کنند تا سرنشینان خودرو در هر شرایط آب و هوایی احساس راحتی و آسایش کنند.

قسمت های مختلف سیستم تهویه مطبوع خودرو

سیستم تهویه مطبوع خودرو شامل هر دو بخش گرمایشی و سرمایشی است و هدف آن تنظیم دمای داخلی کابین برای راحتی سرنشینان  است. این سیستم به طور کلی شامل موارد زیر است:

1. سیستم گرمایشی (بخاری)

بخاری خودرو از گرمای تولید شده توسط موتور برای گرم کردن هوای داخل کابین استفاده می‌کند. وقتی بخاری روشن است، مایع خنک‌کننده گرم از موتور به رادیاتور بخاری منتقل می‌شود. فن، هوا را از روی این رادیاتور عبور داده و هوای گرم وارد کابین می‌شود. اجزای اصلی سیستم گرمایشی شامل موارد زیر هستند:

• رادیاتور بخاری (Heater Core): یک مبدل حرارتی کوچک که گرمای مایع خنک‌کننده موتور را به هوای داخل کابین منتقل می‌کند.
• فن (Blower Fan): هوای گرم را از طریق رادیاتور بخاری به داخل کابین هدایت می‌کند.
• شیرهای کنترلی و دما: میزان گرما و جهت جریان هوا را تنظیم می‌کنند.

2. سیستم سرمایشی (کولر)

کولر خودرو وظیفه سرد کردن هوای داخل کابین را دارد. وقتی کولر روشن است، کمپرسور، گاز مبرد را فشرده می‌کند و پس از عبور از کندانسور و اواپراتور، هوای سرد وارد کابین می‌شود. در ادامه با اجزای اصلی این سیستم آشنا می شویم.

3. کنترل‌های مشترک

هر دو سیستم گرمایشی و سرمایشی از کنترل‌های مشترکی برای تنظیم دما و جریان هوا استفاده می‌کنند. این کنترل‌ها شامل موارد زیر است.

– پنل کنترل دما: به کاربر اجازه می‌دهد دمای داخل کابین را تنظیم کند.

– دریچه‌های هوا: جهت و شدت جریان هوا را در داخل کابین کنترل می‌کنند.

– فن‌ها: میزان جریان هوا را تنظیم می‌کنند.

اجزای سیستم تهویه مطبوع خودرو

در ادامه به شناخت بیشتر اجزای این سیستم و نحوه عملکرد آن ها می پردازیم.

مایع مبرد

 سیستم AC ماشین شما یک سیستم بسته است و برای انجام کار خود به یک مایع متکی است. مایعی که به عنوان مبرد شناخته می شود، در دماهای پایین تبخیر می شود. این تبخیر باعث خنک شدن ماشین و راحتی شما می‌شود. هنگامی که دما افزایش می یابد، مبرد دوباره متراکم می شود و در سیستم می‌چرخد.

مایع مبردی که ماشین شما استفاده می کند، احتمالاً به سال مدل آن بستگی دارد. وسایل نقلیه قدیمی اغلب به مبرد R-12 متکی هستند اما مدل های جدیدتر از مایع R-134A استفاده می کنند. در حالی که این مایعات دارای خواص شیمیایی و اثرات زیست محیطی متفاوتی هستند، اما عملکرد آن‌ها یکسان است. در اینجا نحوه عملکرد مبرد آمده است:

• مبرد گرمای داخل خودرو را می‌گیرد.
• گرما را به بیرون منتقل می کند.
• پس از خنک شدن، این مایع برمی گردد و آماده جذب مجدد گرما است و ماشین شما را خنک نگه می دارد. نشت مبرد یکی از دلایل رایج مشکلات تهویه مطبوع خودرو است.

کمپرسور

کمپرسور قلب تپنده سیستم تهویه مطبوع خودرو شماست. این قطعه، پمپی است که مبرد را در تمام اجزای دیگر به گردش در می آورد. کمپرسور شامل چندین قطعه متحرک است که هر کدام به مرور زمان فرسوده شده و نیاز به تعویض دارند. کمپرسور، نیرو را از تسمه محرک خودروی شما دریافت می کند که به میل محرک (درایو شفت) موتور شما متصل می شود. هنگامی که سیستم AC اتومبیل خود را روشن می‌کنید، کمپرسور بخار را به کندانسور می فرستد.

کندانسور

این قطعه شبیه یک رادیاتور کوچک است که گرما را از محفظه سرنشین به بیرون می فرستد، زیرا مبرد از طریق سیم پیچ ها و پره های کندانسور به گردش در می آید. دلایل مختلفی وجود دارد که کندانسور ممکن است خراب شود:

• معمولاً در جلوی وسیله نقلیه قرار دارد، بنابراین در تصادفات رو به رو، به راحتی آسیب می بیند.
• کندانسورها ممکن است مسدود شوند یا نشت ایجاد کنند که در این صورت باید تعویض شوند.

شیر انبساط حرارتی

هنگامی که مبرد خنک شده، از کندانسور به شیر انبساط حرارتی پمپ می شود، از سوراخ کوچکی عبور می کند که مبرد را به صورت غبار خارج می کند و مایع را به شکل کم تراکم منبسط می کند. در حالت چگالی کمتر، مبرد قادر است حتی دمای بیشتری را از دست بدهد و این غبار خنک شده اضافی به اواپراتور پمپ می شود.

تعویض سریع شیر انبساط حرارتی معیوب، بسیار مهم است زیرا می تواند باعث ورود مایع به کمپرسور و آسیب شدید داخلی به سایر قسمت های سیستم شود و نیاز به تعویض گران قیمت قطعات اصلی تهویه مطبوع داشته باشد.

اواپراتور

این قطعه زیر داشبورد قرار دارد و وظیفه خنک کردن هوا را قبل از دمیدن به داخل خودروی شما بر عهده دارد. مایع مبرد تبخیر شده و به گاز داخل اواپراتور تبدیل و بسیار سرد می شود. سپس یک فن، هوا را از طریق لوله های سرد اواپراتور فشار می دهد و هوای خنک را به داخل کابین سرنشین می دمد.

اواپراتورها مستعد خوردگی و انسداد هستند. در این صورت باید تعویض شوند. همچنین، اگر آب به درستی از سیستم تهویه مطبوع خودروی شما فیلتر نشود، ممکن است قسمت‌هایی از اواپراتور یخ بزند که باعث آسیب می‌شود.

رسیور درایر (خشک کن گیرنده)

خشک کن گیرنده به طور موقت روغن و مبرد را در زمانی که کولر گازی به آنها نیاز ندارد ذخیره می کند. همچنین با به دام انداختن آب و ناخالصی هایی که ممکن است به اجزای دیگر آسیب برساند از سیستم محافظت می‌کند. تعویض منظم خشک کن گیرنده کمک می کند تا کل سیستم تهویه مطبوع در بهترین حالت کار کند.

فیلتر کابین

فیلتر کابین وظیفه تصفیه هوای ورودی به داخل کابین را دارد و گرد و غبار، ذرات معلق و آلاینده‌ها را از هوا جدا می‌کند.

پیستون خودرو چیست؟

سیستم تهویه مطبوع چگونه کار می کند؟

اکنون که قطعات و اجزای مختلف مرتبط با سیستم تهویه مطبوع خودرو را می‌شناسیم، می‌توانیم نحوه کار این قطعات را با هم برای ایجاد یک واحد تهویه مطبوع کاملاً کارآمد بررسی کنیم. سیستم تهویه مطبوع خودرو با استفاده از یک چرخه تراکم و تبخیر مبرد عمل می‌کند تا دمای هوا را کنترل کرده و هوای مطبوعی را برای سرنشینان فراهم کند. در اینجا یک راهنمای گام به گام در مورد نحوه عملکرد سیستم تهویه خودرو آورده شده است:

1.      تهویه مطبوع ماشین روشن است. این کار باعث فعال شدن کمپرسور می شود.

2.      کمپرسور گاز مبرد را تحت فشار قرار می دهد و باعث می شود که گاز مبرد تبدیل به بخاری با فشار و دمای بالا شود و آن را از طریق سیستم AC پمپ می کند. این فرآیند فشرده سازی باعث تولید گرما می شود.

3.      این مبرد داغ و تحت فشار، وارد کندانسور می شود که در جلوی رادیاتور خودرو قرار دارد. کندانسور گرمای مبرد را به هوای بیرون می فرستد. مبرد سرد شده از بخار به مایعی با فشار بالا تبدیل می شود.

4.      پس از خروج از کندانسور، مبرد مایع پرفشار وارد شیر انبساط می شود. این قطعه محدودیت ایجاد می‌کند که منجر به کاهش قابل توجه فشار و دما می شود.

5.      مبرد مایع سرد و کم فشار وارد اواپراتور می شود که معمولاً در داشبورد خودرو قرار دارد. سپس مایع تبخیر و بسیار سرد می شود و خود اواپراتور نیز سرد می شود.

6.      فن دمنده، هوای سرد را از طریق دریچه های سیستم AC به داخل کابین هل می دهد. هوای خنک به داخل کابین سرنشینان دمیده می شود.

7.      مبرد به چرخش مجدد در سیستم ادامه می دهد و دوباره به شکل گاز گرم شده تبدیل می شود. به کمپرسور باز می گردد و این فرآیند دوباره تکرار می شود.

انواع سیستم تهویه مطبوع خودرو

سیستم‌های تهویه مطبوع خودرو به طور کلی به چند دسته تقسیم می‌شوند که هر یک ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. انواع اصلی سیستم‌های تهویه مطبوع خودرو به شرح زیر است.

1. سیستم تهویه مطبوع دستی (Manual Air Conditioning)

   – این سیستم‌ها نیاز به تنظیمات دستی دارند و سرنشینان باید دما و شدت جریان هوا را خودشان تنظیم کنند. کنترل‌های ساده‌ای برای تغییر حالت بین گرم و سرد، تنظیم سرعت فن و انتخاب دریچه‌های خروج هوا وجود دارد.

2. سیستم تهویه مطبوع اتوماتیک (Automatic Climate Control)

   – این سیستم‌ها به صورت خودکار دما و رطوبت داخل خودرو را تنظیم می‌کنند. سنسورهای موجود در خودرو دمای داخل کابین را اندازه‌گیری کرده و بر اساس تنظیمات دلخواه سرنشینان، سیستم به صورت خودکار دما، شدت جریان هوا و حالت تهویه را تنظیم می‌کند.

3. سیستم تهویه مطبوع دوگانه (Dual Zone Climate Control)

   – این سیستم‌ها امکان تنظیم دما و شرایط هوای متفاوت برای راننده و سرنشین جلو را فراهم می‌کنند. هر ناحیه دارای کنترل‌های جداگانه‌ای برای دما و شدت جریان هوا است، بنابراین راننده و سرنشین می‌توانند شرایط هوای مورد علاقه خود را تنظیم کنند.

4. سیستم تهویه مطبوع چندگانه (Multi-Zone Climate Control)

   – این سیستم‌ها قابلیت تنظیم دما و شرایط هوای متفاوت برای چند ناحیه مختلف در داخل خودرو (معمولاً شامل جلو و عقب) را فراهم می‌کنند. این نوع سیستم‌ها معمولاً در خودروهای لوکس و بزرگتر یافت می‌شوند.

5. سیستم تهویه مطبوع هیبریدی (Hybrid Air Conditioning Systems)

   – در خودروهای هیبریدی و الکتریکی، سیستم تهویه مطبوع با استفاده از کمپرسورهای الکتریکی کار می‌کند که توسط باتری خودرو تغذیه می‌شوند. این سیستم‌ها بهینه‌تر و اقتصادی‌تر از سیستم‌های تهویه مطبوع سنتی هستند.

6. سیستم تهویه مطبوع پمپ حرارتی (Heat Pump Systems)

   – این نوع سیستم‌ها می‌توانند هم به عنوان کولر و هم به عنوان گرم‌کن عمل کنند. در فصول گرم، به عنوان کولر و در فصول سرد، به عنوان بخاری عمل می‌کنند. این سیستم‌ها بیشتر در خودروهای الکتریکی و هیبریدی جدید مورد استفاده قرار می‌گیرند.

هر یک از این سیستم‌ها مزایا و معایب خاص خود را دارند و انتخاب سیستم مناسب بستگی به نوع خودرو، نیازهای سرنشینان و شرایط آب و هوایی محل استفاده دارد.

سرسیلندر خودرو و اجزای آن

نحوه نگهداری از سیستم تهویه مطبوع خودرو

نگهداری صحیح از سیستم تهویه مطبوع خودرو بسیار مهم است تا عملکرد بهینه و عمر طولانی آن تضمین شود. در اینجا چند نکته کلیدی برای نگهداری از این سیستم آورده شده است.

 

 

خرید سنسور دمای آب با بهترین کیفیت در پرتوناب

1. تعویض منظم فیلتر هوا

   – فیلتر هوا باید به طور منظم، معمولاً هر 12,000 تا 15,000 کیلومتر تعویض شود. فیلترهای کثیف و مسدود شده می‌توانند عملکرد سیستم تهویه مطبوع را کاهش دهند و هوای آلوده را به داخل کابین وارد کنند.

2. بازدید دوره‌ای سیستم

   – سیستم تهویه مطبوع باید به طور منظم توسط یک تکنسین مجرب بررسی شود. این بازدیدها می‌تواند شامل بررسی نشتی‌ها، وضعیت کمپرسور و تمیز کردن کویل‌ها و پره‌ها باشد.

3. استفاده منظم از سیستم تهویه مطبوع

   – حتی در فصول سرد نیز به طور منظم از سیستم تهویه مطبوع استفاده کنید تا روغن‌های داخل کمپرسور به گردش درآیند و از خشک شدن و ترک خوردن واشرها و درزگیرها جلوگیری شود.

4. بررسی و تعویض مبرد

   – سطح مبرد (گاز فریون) باید به طور منظم بررسی شود. کمبود مبرد می‌تواند عملکرد سیستم را تحت تاثیر قرار دهد و باعث کاهش کارایی و افزایش مصرف انرژی شود. در صورت نیاز، مبرد باید به صورت حرفه‌ای پر شود.

5. تمیز کردن کویل‌های کندانسور و اواپراتور

   – کویل‌های کندانسور و اواپراتور باید به طور منظم تمیز شوند تا از عملکرد بهینه سیستم اطمینان حاصل شود. این کار می‌تواند توسط یک تکنسین حرفه‌ای انجام شود.

6. بررسی و تمیز کردن دریچه‌ها و مسیرهای هوا

   – دریچه‌های تهویه و مسیرهای هوا باید به طور منظم تمیز شوند تا از انسداد و کاهش جریان هوا جلوگیری شود.

7. استفاده از سیستم تهویه در حالت دور بالا

   – گاهی اوقات سیستم تهویه مطبوع را در حالت دور بالا و حداکثر قدرت برای چند دقیقه روشن کنید تا از تجمع رطوبت و بوهای نامطبوع در سیستم جلوگیری شود.

8. توجه به علائم غیرعادی

   – هر گونه صدای غیرعادی، بوی ناخوشایند یا کاهش عملکرد سیستم تهویه مطبوع را جدی بگیرید و به یک تکنسین مجرب مراجعه کنید.

با رعایت این نکات می‌توانید از سیستم تهویه مطبوع خودروی خود به بهترین نحو نگهداری کنید و از عملکرد بهینه و طول عمر بیشتر آن بهره‌مند شوید.